CIKGU ONLINE – “Kaedah Pembelajaran Kooperatif (Maksud, Ciri Ciri, Prinsip dan Kebaikan)“. Dalam dunia pendidikan yang dinamik ini, pelbagai kaedah pengajaran dan pembelajaran diperkenalkan bagi meningkatkan keberkesanan proses pembelajaran. Salah satu kaedah yang semakin mendapat perhatian ialah Kaedah Pembelajaran Kooperatif.
Kaedah ini menekankan kerjasama dan interaksi antara pelajar dalam kumpulan kecil untuk mencapai matlamat pembelajaran bersama. Mari kita telusuri dengan lebih mendalam tentang maksud, ciri-ciri, prinsip, dan kebaikan Kaedah Pembelajaran Kooperatif.
Pembelajaran kooperatif bukanlah sekadar menempatkan pelajar dalam kumpulan dan membiarkan mereka bekerja bersama. Ia merupakan satu strategi yang terancang dan berstruktur yang memerlukan penglibatan aktif setiap ahli kumpulan, saling membantu, dan berkongsi tanggungjawab untuk mencapai kejayaan bersama. Dengan memahami dan mengaplikasikan kaedah ini dengan betul, guru dapat mewujudkan suasana pembelajaran yang lebih kondusif, interaktif, dan menyeronokkan, seterusnya meningkatkan motivasi dan pencapaian pelajar.
Kaedah Pembelajaran Kooperatif
(Maksud, Ciri Ciri, Prinsip dan Kebaikan)
A. Maksud Kaedah Pembelajaran Kooperatif
Pembelajaran kooperatif merupakan satu strategi pengajaran di mana pelajar-pelajar bekerjasama dalam kumpulan kecil untuk mencapai matlamat yang sama. Ia merupakan satu anjakan daripada pembelajaran secara individu kepada pembelajaran secara berkumpulan yang menekankan interaksi, perkongsian idea, dan saling membantu antara ahli kumpulan. Dalam pembelajaran kooperatif, kejayaan seseorang pelajar bergantung kepada kejayaan ahli kumpulan yang lain. Oleh itu, setiap ahli bertanggungjawab untuk menyumbang dan memastikan semua ahli kumpulan menguasai isi pelajaran.
Effandi Zakaria (1998) mendefinisikan pembelajaran kooperatif sebagai suatu strategi pengajaran di mana pelajar-pelajar saling membantu di antara satu sama lain di dalam kumpulan kecil. Pembelajaran kooperatif berlaku apabila pelajar bekerja secara berkumpulan, berkongsi idea, saling membantu untuk menyelesaikan masalah, dan memastikan semua ahli kumpulan menguasai isi pelajaran.
B. Ciri-Ciri Kaedah Pembelajaran Kooperatif
Menurut Johnson & Johnson (1985), tidak semua bentuk pembelajaran dalam kumpulan boleh dikategorikan sebagai pembelajaran kooperatif. Terdapat ciri-ciri spesifik yang perlu ada dalam pembelajaran kooperatif, antaranya:
i. Saling Pergantungan Secara Positif
Dalam pembelajaran kooperatif, pelajar perlu beralih daripada sikap bergantung kepada orang lain kepada sikap berdikari, dan seterusnya mencapai tahap saling bergantung antara satu sama lain. Saling pergantungan wujud apabila pelajar menyedari bahawa mereka memerlukan usaha sama ahli kumpulan yang lain untuk menyelesaikan sesuatu tugasan. Kejayaan seseorang pelajar adalah bergantung kepada kejayaan ahli kumpulan yang lain.
ii. Akauntabiliti Individu
Walaupun pembelajaran kooperatif menekankan kerjasama dalam kumpulan, setiap ahli tetap bertanggungjawab ke atas pencapaiannya sendiri. Penilaian boleh dilakukan secara individu untuk melihat tahap kerjasama dan tanggungjawab yang telah diberikan.
iii. Interaksi Kumpulan
Interaksi antara ahli kumpulan adalah elemen penting dalam pembelajaran kooperatif. Pelajar-pelajar membantu proses pembelajaran ahli kumpulan yang lain dengan berkongsi maklumat, idea, dan memberi galakan untuk pencapaian yang lebih baik. Interaksi kumpulan merangkumi tindakan pelajar untuk menerangkan, berbincang, dan mengajar apa yang diketahui kepada ahli kumpulan yang lain.
iv. Kemahiran Sosial
Kemahiran sosial merupakan aspek yang perlu diberi perhatian dalam pembelajaran kooperatif. Guru perlu mengajar pelajar kemahiran sosial seperti kepimpinan, membuat keputusan, membina kepercayaan, komunikasi, dan pengurusan konflik. Kemahiran ini penting untuk mewujudkan interaksi yang positif dan efektif dalam kumpulan.
C. Prinsip-Prinsip Kaedah Pembelajaran Kooperatif
Ng Kim Choy (1999) menyatakan prinsip-prinsip asas dalam pembelajaran kooperatif adalah seperti berikut:
1. Saling Kebergantungan Secara Positif
Prinsip ini menekankan kepentingan saling bergantung antara ahli kumpulan untuk mencapai matlamat bersama. Setiap ahli perlu menyumbang dan bekerjasama kerana kejayaan seseorang bergantung kepada kejayaan ahli yang lain.
2. Akauntabiliti Individu
Setiap ahli kumpulan bertanggungjawab ke atas pembelajaran dan pencapaiannya sendiri. Walaupun bekerjasama dalam kumpulan, penilaian boleh dilakukan secara individu untuk memastikan setiap ahli memberi sumbangan dan mencapai matlamat pembelajaran.
3. Interaksi Kumpulan
Interaksi yang positif dan berkesan antara ahli kumpulan adalah penting dalam pembelajaran kooperatif. Ahli kumpulan perlu berinteraksi secara aktif, berkongsi idea, dan saling membantu untuk memastikan semua ahli menguasai isi pelajaran.
4. Kemahiran Sosial
Kemahiran sosial yang baik membantu mewujudkan suasana pembelajaran yang kondusif dan menyeronokkan. Guru perlu mengajar dan membimbing pelajar dalam aspek kemahiran sosial seperti kepimpinan, komunikasi, membuat keputusan, dan pengurusan konflik.
D. Kebaikan Kaedah Pembelajaran Kooperatif
Pembelajaran kooperatif menawarkan pelbagai kebaikan kepada pelajar, antaranya:
- Meningkatkan motivasi pelajar: Pelajar lebih bermotivasi untuk belajar kerana mereka bukan sahaja ingin mencapai kejayaan untuk diri sendiri, tetapi juga untuk rakan-rakan sekumpulan.
- Meningkatkan kemahiran sosial: Interaksi dalam kumpulan membantu pelajar meningkatkan kemahiran sosial seperti komunikasi, kerjasama, dan toleransi.
- Menggalakkan perkongsian idea dan pengetahuan: Pelajar berpeluang untuk berkongsi idea, pengetahuan, dan pengalaman dengan ahli kumpulan yang lain.
- Meningkatkan kefahaman dan penguasaan isi pelajaran: Perbincangan dan interaksi dalam kumpulan membantu pelajar memahami dan menguasai isi pelajaran dengan lebih baik.
- Mewujudkan suasana pembelajaran yang kondusif dan menyeronokkan: Pembelajaran kooperatif dapat mewujudkan suasana pembelajaran yang lebih interaktif, dinamik, dan menyeronokkan.
- Memupuk sikap positif terhadap pembelajaran: Pengalaman pembelajaran yang positif dalam kumpulan dapat memupuk sikap yang lebih positif terhadap pembelajaran.
Penutup
Itulah “Kaedah Pembelajaran Kooperatif (Maksud, Ciri Ciri, Prinsip dan Kebaikan)“. Semoga artikel ini memberikan gambaran yang jelas tentang Kaedah Pembelajaran Kooperatif dan manfaatnya dalam meningkatkan keberkesanan proses pengajaran dan pembelajaran. Dengan memahami dan mengaplikasikan kaedah ini dengan betul, guru dapat mewujudkan suasana pembelajaran yang lebih kondusif, interaktif, dan menyeronokkan, seterusnya melahirkan generasi pelajar yang berpengetahuan, berkemahiran, dan mempunyai sahsiah yang unggul.
