CIKGU ONLINE – Berikut “Nota Sejarah Tingkatan 3 Bab 3 (Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu)” yang merangkumi penerangan terperinci tentang kekayaan hasil bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang, peluasan kuasa British di negeri-negeri tersebut, pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu, serta sistem pentadbirannya.
Nota ini disediakan untuk membantu murid-murid Tingkatan 3 memahami dengan lebih mendalam tentang sejarah pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan kesannya terhadap sistem pentadbiran di Tanah Melayu. Dengan memahami topik ini, murid-murid dapat menghayati proses perubahan dan perkembangan negara serta menghargai sumbangan tokoh-tokoh terdahulu dalam membentuk negara Malaysia yang berdaulat pada hari ini. Topik ini juga penting untuk membantu murid-murid menganalisis faktor-faktor yang menyebabkan British berjaya menguasai Tanah Melayu, seterusnya menilai kesan penjajahan terhadap aspek politik, ekonomi, dan sosial masyarakat tempatan.
Nota Sejarah Tingkatan 3 Bab 3
(Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu)
3.1 Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
Pada abad ke-19, negeri-negeri Melayu Perak, Selangor, Negeri Sembilan, dan Pahang menjadi tumpuan kuasa asing kerana kekayaan hasil buminya.
- Bijih Timah: Perak, khususnya daerah Larut, dan Selangor di Lembah Klang, muncul sebagai pengeluar utama bijih timah di dunia. Perkembangan pesat perlombongan bijih timah ini telah menarik minat pelabur Eropah seperti Kapten Speedy dan H.F. Bellew untuk melabur di lombong-lombong bijih timah. Keperluan tenaga buruh yang tinggi menyebabkan berlakunya penghijrahan besar-besaran buruh dari China dan India ke Tanah Melayu.
- Emas: Kawasan Raub dan Kuala Lipis di Pahang terkenal dengan lubuk emasnya. Perlombongan emas di Pahang telah dijalankan sejak zaman Kesultanan Melayu Melaka. Pada abad ke-19, kemasukan pelabur asing seperti syarikat Raub Australian Gold Mining Company telah meningkatkan lagi aktiviti perlombongan emas di Pahang.
- Hasil Pertanian: Negeri Sembilan menonjol dengan penanaman padi yang menjadi sumber makanan utama penduduk tempatan. Selain itu, tanaman komersil seperti kopi, gambir, dan lada hitam juga ditanam secara meluas untuk tujuan eksport. Sistem pengairan yang baik di Negeri Sembilan, seperti sistem pengairan di Sungai Linggi, menyokong perkembangan sektor pertanian.
Kekayaan hasil bumi ini bukan sahaja menyumbang kepada kemajuan ekonomi negeri-negeri Melayu, malah turut menarik minat British untuk menguasai negeri-negeri tersebut bagi mengawal sumber ekonomi yang berharga ini.
3.2 Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
British menggunakan pelbagai strategi yang licin dan berkesan untuk meluaskan kuasa dan pengaruh mereka di negeri-negeri Melayu:
- Campur Tangan dalam Pertikaian Tempatan: British bijak mengambil kesempatan daripada pertikaian dan perebutan kuasa yang berlaku di kalangan pembesar Melayu. Mereka menawarkan diri sebagai pengantara dan memberikan sokongan kepada salah satu pihak yang bertikai. Tindakan ini membolehkan British campur tangan dalam hal ehwal tempatan dan akhirnya menguasai pentadbiran negeri. Contohnya, campur tangan British di Perak bermula dengan pertikaian perebutan takhta di kalangan pembesar Melayu di Larut yang dikenali sebagai Perang Larut. British menyokong Raja Abdullah dan membantu menamatkan perang tersebut. Sebagai balasan, Raja Abdullah terpaksa menerima Residen British di Perak.
- Perjanjian: British menawarkan pelbagai insentif kepada pemerintah tempatan seperti bantuan ketenteraan, perlindungan daripada ancaman luar, dan jaminan untuk mengekalkan kedudukan mereka sebagai pemerintah. Sebagai balasan, pemerintah tempatan terpaksa menandatangani perjanjian yang memberikan kuasa kepada British untuk menempatkan Residen di negeri mereka. Perjanjian-perjanjian penting yang ditandatangani termasuk:
- Perjanjian Pangkor (1874): Perjanjian ini ditandatangani di atas kapal HMS Pluto di Teluk Pangkor antara British dengan Sultan Abdullah dari Perak. Perjanjian ini menandakan permulaan campur tangan British secara langsung dalam hal ehwal pentadbiran Perak.
- Perjanjian British-Selangor (1875): Perjanjian ini ditandatangani antara British dengan Sultan Abdul Samad dari Selangor bagi menamatkan kekacauan yang berlaku akibat perebutan kawasan perlombongan bijih timah di Lembah Klang.
- Perjanjian British-Sungai Ujong (1874): Perjanjian ini ditandatangani antara British dengan Dato’ Kelana Sungai Ujong yang memberikan kuasa penuh kepada British untuk memungut cukai di Sungai Linggi, laluan perdagangan yang penting pada masa itu.
- Perjanjian British-Pahang (1887): Perjanjian ini ditandatangani antara British dengan Sultan Ahmad dari Pahang. Sultan Ahmad pada awalnya enggan menerima Residen British, namun akhirnya terpaksa bersetuju kerana tekanan daripada British.
- Perjanjian British-Negeri Sembilan (1895): Perjanjian ini ditandatangani antara British dengan Yamtuan Besar Sri Menanti dan Undang-Undang luak yang lain di Negeri Sembilan. Perjanjian ini menyatukan Negeri Sembilan di bawah naungan British dan membolehkan British menempatkan seorang Residen.
- Sistem Residen: Sistem Residen merupakan strategi utama British untuk menguasai negeri-negeri Melayu secara tidak langsung. Seorang Residen British dilantik di setiap negeri Melayu untuk “menasihati” Raja-raja Melayu dalam semua hal ehwal pentadbiran kecuali berkaitan agama Islam dan adat Melayu. Walau bagaimanapun, “nasihat” Residen ini sebenarnya merupakan arahan yang mesti dipatuhi oleh Raja-raja Melayu. Sistem Residen ini berjaya menghakis kuasa Raja-raja Melayu secara berperingkat dan memberikan kuasa eksekutif kepada Residen British.
3.3 Pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB) ditubuhkan secara rasmi pada 1 Julai 1896 dengan menggabungkan Perak, Selangor, Negeri Sembilan, dan Pahang di bawah satu pentadbiran berpusat di Kuala Lumpur. Pembentukan NNMB ini didorong oleh beberapa faktor utama:
- Mengatasi Kelemahan Sistem Residen: Sistem Residen yang dilaksanakan sebelum ini mempunyai beberapa kelemahan, antaranya:
- Residen mempunyai kuasa yang terlalu besar tanpa garis panduan yang jelas, menyebabkan pentadbiran berbeza antara setiap negeri.
- Raja-raja Melayu dan pembesar tidak berpuas hati kerana kehilangan kuasa dalam pentadbiran dan pungutan cukai.
- Undang-undang yang berbeza di setiap negeri menyebabkan pentadbiran tidak seragam.
- Perkembangan ekonomi yang tidak seimbang antara negeri menyukarkan British untuk melaksanakan dasar ekonomi yang berkesan.
- Menyeragamkan Pentadbiran: British ingin menyeragamkan sistem pentadbiran, perundangan, dan cukai di negeri-negeri Melayu bagi memudahkan eksploitasi sumber ekonomi dan mengawal negeri-negeri tersebut dengan lebih berkesan. Dengan menubuhkan NNMB, British dapat mengatasi masalah pentadbiran yang berbeza di setiap negeri dan melaksanakan dasar yang sama untuk semua negeri dalam NNMB.
- Menangani Masalah Kewangan Pahang: Pada masa itu, Pahang menghadapi masalah kewangan yang serius akibat perbelanjaan yang tinggi untuk membangunkan negeri tersebut. British mengharapkan sumber kewangan dari Perak, Selangor, dan Negeri Sembilan dapat membantu mengurangkan beban kewangan Pahang.
- Menjamin Keselamatan: British ingin menubuhkan sebuah pasukan keselamatan yang kuat untuk menjamin keamanan di negeri-negeri Melayu tanpa bergantung kepada bantuan tentera dari luar. Dengan menubuhkan NNMB, British dapat menggabungkan sumber kewangan dan tenaga manusia dari semua negeri anggota untuk menubuhkan Pasukan Keselamatan Negeri Melayu (Malay States Guides).
3.4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu
Pentadbiran NNMB diketuai oleh Residen Jeneral yang bertanggungjawab kepada Pesuruhjaya Tinggi Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Pesuruhjaya Tinggi ini juga merupakan Gabenor Negeri-negeri Selat.
Majlis Mesyuarat Negeri yang dibentuk sebelum ini di setiap negeri telah kehilangan kuasa selepas pembentukan NNMB. Kuasa perundangan kini berada di tangan Residen Jeneral. Peranan Raja-raja Melayu dalam pentadbiran juga semakin terhakis kerana mereka terpaksa menerima nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang berkaitan dengan agama Islam dan adat Melayu.
Majlis Mesyuarat Persekutuan ditubuhkan pada tahun 1909 untuk meluluskan undang-undang di NNMB. Ahli majlis ini terdiri daripada Pesuruhjaya Tinggi British (Pengerusi), Raja-raja Melayu, Residen Jeneral, Residen British, dan ahli tidak rasmi. Penubuhan Majlis Mesyuarat Persekutuan ini sebenarnya memberikan kuasa pentadbiran kepada Pesuruhjaya Tinggi British dan mengukuhkan lagi kawalan British terhadap NNMB.
British juga menubuhkan Durbar untuk mendapatkan sokongan Raja-raja Melayu terhadap NNMB. Durbar merupakan satu persidangan yang dihadiri oleh Pesuruhjaya Tinggi British, Raja-raja Melayu, Residen Jeneral, dan Residen British. Durbar pertama diadakan di Kuala Kangsar pada tahun 1897.
Penutup:
Itulah “Nota Sejarah Tingkatan 3 Bab 3 (Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu)“. Semoga nota ini dapat membantu murid-murid Tingkatan 3 memahami dengan lebih jelas tentang sejarah pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan kesan-kesannya. Teruskan usaha murid-murid untuk mempelajari sejarah negara kita kerana dengan memahami sejarah, kita dapat menghargai perjuangan tokoh-tokoh terdahulu dalam mempertahankan kedaulatan negara dan membentuk Malaysia yang merdeka dan berdaulat pada hari ini.
