Nota Sains Tingkatan 1 Bab 4 (Pembiakan)

CIKGU ONLINE – Berikut adalah “Nota Sains Tingkatan 1 Bab 4 (Pembiakan)” yang merangkumi pelbagai aspek penting dalam topik ini. Nota ini disusun secara terperinci dan mudah difahami bagi membantu pelajar menguasai konsep asas pembiakan dalam organisma hidup.

Topik pembiakan ini amat penting kerana ia merupakan asas kepada kelangsungan hidup semua spesies di bumi ini. Dengan memahami proses pembiakan, pelajar akan dapat menghargai kepelbagaian dan keunikan cara organisma hidup mengekalkan zuriatnya.

Semoga nota ini dapat membantu pelajar dalam pembelajaran dan meningkatkan pemahaman tentang kepentingan pembiakan dalam kehidupan seharian. Selamat membaca!

Nota Sains Tingkatan 1 Bab 4 (Pembiakan)

4.1 Pembiakan Seks dan Aseks

||Nota Sejarah Tingkatan 4 Bab 1 (Warisan Negara Bangsa)

Pembiakan ialah proses penghasilan individu baharu oleh organisma hidup. Ia merupakan ciri asas bagi setiap organisma hidup dan boleh dibahagikan kepada dua jenis, iaitu pembiakan seks dan aseks.

Pembiakan seks merupakan jenis pembiakan utama yang dijalankan oleh manusia, haiwan, dan tumbuhan peringkat tinggi. Proses ini melibatkan persenyawaan gamet jantan dan betina untuk menghasilkan zigot. Pembiakan seks menghasilkan generasi baharu yang berbeza daripada induknya dan menunjukkan variasi genetik.

Pembiakan aseks berlaku dalam organisma ringkas seperti Amoeba, Paramecium, dan Hydra. Tumbuhan seperti bawang, halia, dan ubi kentang juga membiak secara aseks. Bagi pembiakan aseks, hanya satu induk yang terlibat dan persenyawaan tidak berlaku. Individu baharu yang dihasilkan adalah seiras secara genetik dengan induknya dan variasi tidak wujud dalam kalangan anak.

||Nota Sejarah Tingkatan 4 Bab 2 (Kebangkitan Nasionalisme)

Contoh organisma yang menjalankan pembiakan seks:

  • Manusia
  • Haiwan (contoh: kucing, anjing, ikan)
  • Tumbuhan berbunga

Contoh organisma yang menjalankan pembiakan aseks:

  • Amoeba
  • Paramecium
  • Hydra
  • Bakteria
  • Kulat
  • Tumbuhan (contoh: bawang, halia, ubi kentang)

Jenis-jenis pembiakan aseks:

  • Belahan dedua: Pembahagian satu sel induk kepada dua sel anak (contoh: Amoeba, Paramecium, bakteria).
  • Pertunasan: Proses pembentukan tunas pada badan organisma. Tunas berkembang dan kemudiannya terputus membentuk individu baharu (contoh: Hydra, yis).
  • Penjanaan semula: Kebolehan fragmen organisma tertentu tumbuh dan berkembang menjadi individu baharu yang lengkap (contoh: cacing pipih, tapak sulaiman, Planaria, Spirogyra).
  • Pembentukan spora: Proses penghasilan spora di dalam sporangium. Spora yang halus dan ringan disebarkan oleh angin dan tumbuh menjadi tumbuhan baharu di tempat yang lembap (contoh: alga, kulat, paku pakis, bakteria).
  • Pembiakan vegetatif: Cara menghasilkan tumbuhan baharu daripada bahagian vegetatif tumbuhan induk selain bunga, seperti akar, batang bawah tanah, batang rayap, bebawang, dan daun (contoh: lobak merah, strawberi, halia, ubi keladi, ubi kentang).
||Nota Sejarah Tingkatan 4 Bab 3 (Konflik Dunia Dan Pendudukan Jepun)

Kepentingan Pembiakan:

  • Menambahkan bilangan organisma sesuatu spesies.
  • Mencegah kepupusan.
  • Meningkatkan jumlah individu yang sama spesies.
  • Menurunkan maklumat genetik kepada generasi baharu.

4.2 Sistem Pembiakan Manusia

Manusia membiak dengan cara pembiakan seks. Sistem pembiakan manusia terdiri daripada sistem pembiakan lelaki dan sistem pembiakan perempuan. Kedua-dua sistem ini penting untuk menghasilkan zuriat.

Perubahan Fizikal Ketika Akil Baligh:

Akil baligh ialah peringkat permulaan sistem pembiakan menjadi matang dan menghasilkan sel pembiakan. Remaja yang telah akil baligh akan mengalami perubahan dari segi emosi, fizikal, dan fisiologi. Umur lelaki ketika mencapai akil baligh adalah lebih kurang 14-17 tahun manakala perempuan pula antara 10-12 tahun.

Perubahan pada lelaki:

  • Suara menjadi garau.
  • Misai dan janggut mula tumbuh.
  • Bulu tumbuh di muka, ketiak, dan dada.
  • Testis menghasilkan sperma dan hormon seks.
  • Bulu tumbuh di bahagian sulit.
  • Zakar dan skrotum mula membesar.

Perubahan pada perempuan:

  • Buah dada membesar.
  • Punggung mula padat dan lebar.
  • Bulu tumbuh di bahagian ketiak.
  • Ovari menghasilkan ovum dan hormon seks.
  • Bulu tumbuh di bahagian sulit.
  • Kitaran haid bermula.

Perbandingan Gamet Jantan dan Gamet Betina:

  • Sperma: Sel paling kecil di dalam badan lelaki, berbentuk seperti berudu, mempunyai ekor untuk bergerak, nukleus mengandungi maklumat genetik, boleh hidup sehingga tiga atau empat hari.
  • Ovum: Sel terbesar di dalam badan perempuan, berbentuk sfera, nukleus mengandungi maklumat genetik, tidak boleh bergerak sendiri, boleh hidup selama dua hari selepas dibebaskan dari ovari.

4.3 Kitar Haid

Haid merupakan peluluhan lapisan dinding uterus dan darah yang mengalir melalui faraj. Kitar haid merujuk kepada perubahan yang berlaku pada dinding uterus dan ovari, melibatkan pembentukan dan pembebasan telur yang matang. Kitar haid dikawal oleh otak dan sistem endokrin yang membebaskan hormon. Perempuan normal mengalami kitar haid kira-kira 28 hari.

Fasa-fasa kitar haid:

  • Fasa haid (hari 1-5): Lapisan dinding uterus, salur darah, dan ovum yang tidak tersenyawa terluluh dan disingkirkan.
  • Fasa pemulihan (hari 6-11): Dinding uterus dibina semula dan menebal, salur darah terbentuk.
  • Fasa subur (hari 12-17): Ovum dibebaskan dari ovari (pengovulan), dinding uterus dan salur darah terus berkembang.
  • Fasa prahaid (hari 18-28): Dinding uterus menebal dan kaya dengan salur darah, penempelan embrio akan terjadi jika berlaku persenyawaan.

Kepentingan Mengurus Kebersihan Diri Semasa Haid:

  • Mencegah jangkitan mikroorganisma.
  • Menukar tuala wanita 3-4 kali sehari.
  • Mandi dengan kerap.

Masalah Kitar Haid:

Kitar haid yang tidak stabil mungkin disebabkan oleh pertambahan berat badan, masalah hormon, gangguan emosi, senaman berlebihan, dan ketumbuhan di dalam rahim.

4.4 Persenyawaan dan Kehamilan

Persenyawaan ialah proses percantuman nukleus sperma dengan nukleus ovum. Selepas persenyawaan, zigot terbentuk dan membesar di dalam uterus sehingga kelahiran.

Proses persenyawaan dan kehamilan:

  • Sperma berenang memasuki faraj ketika persetubuhan.
  • Persenyawaan berlaku di tiub Falopio.
  • Zigot terbentuk dan membahagi menjadi embrio.
  • Embrio menempel di dinding uterus.
  • Embrio berkembang menjadi fetus.
  • Fetus dilahirkan selepas kira-kira 38 minggu.

Kepentingan dan Fungsi Plasenta dan Tali Pusat:

  • Plasenta: Menyalurkan nutrien dan oksigen dari ibu kepada fetus, menyingkirkan bahan buangan dari fetus.
  • Tali pusat: Menghubungkan fetus dengan plasenta.

4.5 Faktor yang Mempengaruhi Perkembangan Fetus dan Bayi

Faktor-faktor yang mempengaruhi perkembangan fetus dan bayi:

  • Pemakanan ibu: Makanan berkhasiat dan seimbang, keperluan kalori yang tinggi, nutrien penting seperti karbohidrat, lemak, protein, asid folik, vitamin C, kalsium, fosforus, ferum, dan serat.
  • Gaya hidup ibu: Tidak merokok, tidak mengambil alkohol, tidak mengambil dadah.
  • Penjagaan kesihatan ibu: Mendapatkan rawatan pranatal, mengelakkan jangkitan penyakit.

Kepentingan Susu Ibu:

  • Mengandungi segala keperluan makanan bayi.
  • Mempunyai antibodi.
  • Merapatkan hubungan bayi dan ibu.
  • Mudah dihadam.

4.6 Kemandulan dan Pencegahan Kehamilan

Kemandulan ialah ketidakupayaan seseorang untuk melahirkan anak.

Kaedah mengatasi kemandulan:

  • Rawatan hormon.
  • Pembedahan.
  • Kaedah persenyawaan in vitro (IVF).

Kaedah pencegahan kehamilan:

  • Pil pencegah hamil.
  • Implan.
  • Penggunaan kondom.
  • Alat kontraseptif dalam uterus (IUCD).
  • Vasektomi.
  • Ligasi.

Kepentingan Pemeriksaan Kesihatan dan Rawatan Segera:

  • Mengesan simptom awal penyakit.
  • Mengurangkan risiko masalah kesihatan.
  • Menjimatkan kos rawatan.
  • Memahami kaedah pencegahan kehamilan yang betul.

4.7 Pembiakan Tumbuhan

Pendebungaan:

  • Pendebungaan ialah proses pemindahan butir debunga matang dari anter ke stigma.
  • Terdapat dua jenis bunga:
    • Biseks: Mempunyai kedua-dua bahagian pembiakan jantan (stamen) dan betina (pistil).
    • Uniseks: Hanya mengandungi stamen atau pistil sahaja.
  • Jenis pendebungaan:
    • Pendebungaan sendiri: Butir debunga dipindahkan ke stigma bunga yang sama atau bunga lain pada pokok yang sama.
    • Pendebungaan kacuk: Butir debunga dipindahkan ke stigma bunga lain pada pokok lain daripada spesies yang sama.
  • Agen pendebungaan:
    • Angin
    • Haiwan dan serangga
    • Manusia

Ciri-ciri bunga yang didebungakan oleh haiwan dan serangga:

  • Berwarna-warni dan besar.
  • Mempunyai nektar dan berbau harum.
  • Menghasilkan butir debunga yang kasar dan melekit.
  • Contoh: durian, rambutan, betik, bunga raya, bunga matahari, bunga ros.

Ciri-ciri bunga yang didebungakan oleh angin:

  • Berwarna putih atau pudar.
  • Tidak berbau.
  • Butir debunga banyak, kecil, licin, dan ringan.
  • Filamen dan stil yang panjang.
  • Contoh: jagung, rumput, padi.

Kelebihan Pendebungaan Kacuk:

  • Menggabungkan bahan genetik daripada dua pokok induk.
  • Menghasilkan tumbuhan yang lebih sihat.
  • Meningkatkan hasil pengeluaran.
  • Meningkatkan daya tahan terhadap penyakit.

Aplikasi Pendebungaan Kacuk dalam Bidang Pertanian:

  • Digunakan untuk menghasilkan hasil tanaman yang lebih baik dan berkualiti tinggi.

Proses Persenyawaan:

  • Gamet jantan bercantum dengan gamet betina di dalam ovul.
  • Ovul berkembang menjadi biji benih.

Struktur Biji Benih dan Fungsinya:

  • Biji benih terdiri daripada embrio yang dilapisi oleh kulit biji (testa).
  • Terdapat dua jenis biji benih:
    • Monokotiledon (mempunyai satu kotiledon)
    • Dikotiledon (mempunyai dua kotiledon)

Percambahan Biji Benih:

  • Testa pecah dan radikel tumbuh ke bawah membentuk akar.
  • Plumul tumbuh ke atas menjadi pucuk.
  • Jenis percambahan:
    • Epigeal: Kotiledon keluar dari tanah.
    • Hipogeal: Kotiledon kekal di dalam tanah.

Syarat Percambahan Biji Benih:

  • Air
  • Udara
  • Suhu yang sesuai

Penutup:

Itulah “Nota Sains Tingkatan 1 Bab 4 (Pembiakan)“. Semoga nota ini dapat membantu para pelajar memahami konsep pembiakan dengan lebih baik. Ingatlah, pembiakan merupakan proses penting untuk memastikan kelangsungan hidup semua spesies. Teruskan usaha dan semoga berjaya dalam pembelajaran!

Related posts