CIKGU ONLINE – Perbincangan tentang “Bentuk Kepercayaan Dalam Kehidupan Masyarakat Melayu di Malaysia Sebelum Kedatangan Barat (Esai Sejarah STPM)” adalah fokus utama kita kali ini. Kepercayaan yang dipegang oleh masyarakat Melayu tradisional sebelum kedatangan Barat telah mencerminkan cara hidup, pandangan dunia, serta interaksi mereka dengan alam sekitar dan dunia ghaib. Masyarakat Melayu ketika itu mengamalkan pelbagai bentuk kepercayaan yang menjadi tunjang kepada setiap aspek kehidupan seharian, sama ada dalam pertanian, perubatan, mahupun upacara ritual.
Artikel ini disusun bagi memenuhi keperluan Karangan Esai Sejarah STPM berkenaan persoalan: “Bincangkan pelbagai bentuk kepercayaan dalam kehidupan masyarakat Melayu di Malaysia sebelum kedatangan Barat.” Melalui esai ini, kita akan menelusuri bentuk-bentuk kepercayaan animisme, peranan perantara, serta upacara tradisional yang diamalkan masyarakat Melayu. Perbincangan ini bertujuan untuk memberikan gambaran jelas mengenai kepercayaan asli yang dianuti oleh masyarakat Melayu dalam konteks kehidupan seharian mereka sebelum sebarang pengaruh luar.
Bentuk Kepercayaan Dalam Kehidupan Masyarakat Melayu di Malaysia Sebelum Kedatangan Barat (Esai Sejarah STPM)
A. Pendahuluan
Kepercayaan tradisional masyarakat Melayu sebelum kedatangan Barat amat erat dengan elemen-elemen alam semula jadi serta kuasa ghaib. Amalan kepercayaan ini memainkan peranan penting dalam kehidupan mereka, dari segi keselamatan, kesihatan, dan kesejahteraan hidup. Dalam masyarakat Melayu tradisional, sukar untuk membezakan secara jelas antara agama dan kepercayaan, kerana kedua-duanya begitu menyeluruh dan saling melengkapi dalam budaya dan sosial mereka.
B. Isi-Isi Penting
1. Kepercayaan Animisme Masyarakat Tanah Melayu
Animisme merupakan kepercayaan utama masyarakat Melayu sebelum Islam dan pengaruh Barat. Mereka mempercayai bahawa setiap benda, sama ada hidup atau tidak hidup, mempunyai roh atau semangat tersendiri. Contohnya, objek seperti gunung, pokok besar, batu-batu besar, dan sungai dipercayai mempunyai “semangat” yang mampu memberi kesan baik atau buruk.
Masyarakat Melayu mengadakan pelbagai upacara untuk memuja semangat alam ini, antaranya adalah puja pantai di Terengganu, semangat padi di Pahang, main puteri, dan main dewa. Ritual ini dijalankan untuk mengelakkan bencana atau mendapatkan pertolongan dalam aspek-aspek seperti pertanian, perubatan, atau keselamatan. Pemujaan ini melibatkan perantaraan seperti bomoh, dukun, atau pawang, yang dianggap mampu berhubung dengan makhluk ghaib dan menghalang gangguan kepada manusia.
2. Amalan dan Alatan Kepercayaan
Dalam ritual animisme, masyarakat Melayu menggunakan pelbagai alat dan bahan sebagai medium untuk memanggil atau mententeramkan semangat. Contohnya, jampi serapah, limau, kain kuning, telur, dan bunga-bungaan sering digunakan dalam upacara tertentu. Muzik tradisional turut memainkan peranan dalam upacara ini, dengan alat-alat muzik seperti gendang diasapkan dengan kemenyan dan diletakkan di tempat khas sebagai tanda penghormatan kepada semangat yang dipercayai.
Selain itu, penggunaan keramat, azimat, dan tangkal sangat meluas dalam masyarakat Melayu tradisional, yang bertujuan untuk melindungi diri daripada bahaya, penyakit, atau gangguan roh jahat. Bomoh sering kali dijadikan perantaraan untuk menggunakan jampi-jampi dan upacara khas dalam menghalau makhluk halus atau mengubati penyakit yang dianggap berpunca daripada kuasa ghaib.
3. Kepercayaan Animisme di Sarawak
Di Sarawak, masyarakat Melanau mempunyai kepercayaan bahawa beberapa jenis “hantu” atau makhluk ghaib boleh menyebabkan penyakit tertentu. Misalnya, ada kepercayaan bahawa hantu yang mendiami langit boleh menyebabkan sakit kepala, manakala hantu dari tanah membawa penyakit kejang otot. Oleh itu, masyarakat Melanau mengadakan upacara khas untuk menjamu hantu-hantu ini bagi mengelakkan penyakit.
4. Kepercayaan Animisme di Sabah
Di Sabah, beberapa etnik seperti Ilanun mempercayai kewujudan syaitan dan ilmu ghaib. Mereka mengamalkan pelbagai ilmu batin seperti ilmu palimun (kebolehan ghaib), dualatut (kebal), dan pagawang (menakutkan musuh). Kepercayaan terhadap “jimbaran” atau orang belaan juga wujud, di mana masyarakat tempatan mengadakan upacara tertentu untuk memohon perlindungan atau pertolongan daripada roh-roh ghaib.
Orang Murut pula percaya kepada kuasa Aki Kopuno, yang dianggap sebagai kuasa tertinggi yang mampu membantu dalam menyelesaikan masalah kehidupan mereka. Bomoh Babalion memainkan peranan penting sebagai perantaraan antara manusia dan Aki Kopuno dalam upacara ini, menunjukkan bahawa kepercayaan kepada kuasa ghaib adalah sebahagian daripada identiti masyarakat Sabah tradisional.
C. Kesimpulan
Kepercayaan animisme dan agama tradisional memainkan peranan penting dalam pembentukan struktur sosial dan budaya masyarakat Melayu sebelum kedatangan Barat. Amalan kepercayaan ini mengukuhkan hubungan mereka dengan alam sekitar serta mempengaruhi cara mereka menangani cabaran kehidupan. Walaupun kedatangan Islam dan Barat membawa perubahan yang ketara, kepercayaan animisme masih menjadi warisan budaya yang terus diwarisi sehingga kini dalam bentuk-bentuk tertentu. Pengaruh animisme juga terselit dalam amalan kehidupan masyarakat Melayu, walaupun ianya telah banyak berubah dan bercampur aduk dengan elemen agama dan kepercayaan baru.
Penutup:
Itulah ringkasan tentang “Bentuk Kepercayaan Dalam Kehidupan Masyarakat Melayu di Malaysia Sebelum Kedatangan Barat (Esai Sejarah STPM).” Melalui esai ini, kita dapat melihat bahawa kepercayaan animisme memberikan gambaran mendalam tentang cara hidup dan pandangan dunia masyarakat Melayu sebelum dipengaruhi agama dan kebudayaan luar. Kepercayaan terhadap makhluk halus, upacara pemujaan, serta peranan perantara seperti bomoh dan pawang memperlihatkan betapa eratnya hubungan masyarakat tradisional Melayu dengan alam sekitar dan dunia ghaib. Warisan ini merupakan sebahagian daripada identiti budaya yang terus diwarisi dalam pelbagai aspek kehidupan masyarakat hari ini.
